شرکت «سروش دیزل مبنا» که حالا با تغییر برند به «سروش موتور» وارد فاز تازه‌ای از فعالیت شده است، یکی از بازیگران دارای پتانسیل در بازار خودروهای کار و تجاری ایران به‌شمار می‌رود. این شرکت با سبدی متنوع از محصولات شامل کامیونت، کامیون، کشنده و انواع ون و همچنین اتوبوس‌های بین‌شهری، تلاش دارد سهم خود را از این بازار رقابتی افزایش دهد. اما آیا عملکرد این شرکت در زمینه‌هایی چون عرضه، خدمات پس از فروش، قیمت‌گذاری و تامین قطعات یدکی توانسته رضایت بازار را حاصل کند؟ در این گزارش، به بررسی دقیق این حوزه‌ها پرداخته‌ایم؛
سبد محصولات: متنوع با دسترسی محدود
سروش موتور با همکاری با برندهای معتبری چون IVECO ایتالیا، هیوندای کره و برندهای چینی JMC و گلدن دراگون، تلاش کرده تنوع محصول مناسبی را ارائه دهد. اتوبوس ناویگیتور با موتور ۸.۹ لیتری قدرتمند و استاندارد آلایندگی یورو ۶، کشنده ایویکو S-WAY، کامیونت‌های هیوندای HD65 و HD78 و ون هیوندای H350 از جمله مهم‌ترین محصولات این شرکت هستند.با این حال، علی‌رغم این تنوع اسمی، مشکل اصلی عرضه در محدود بودن تعداد تحویل‌ها و روند کند ورود به ناوگان حمل‌ونقل عمومی یا خصوصی است. برای مثال، تا امروز تنها چند سری محدود از اتوبوس‌های ناویگیتور به خریداران تحویل داده شده است و برخی خریداران از زمان‌بر بودن روند ثبت‌نام تا تحویل گلایه دارند. همچنین نبود برنامه‌ریزی دقیق برای عرضه در مقیاس وسیع و عدم حضور مستمر در پروژه‌های نوسازی ناوگان عمومی، باعث شده این محصولات به‌رغم کیفیت فنی، در سطح وسیعی مورد استفاده قرار نگیرند.
خدمات پس از فروش: حلقه مفقوده رقابت
در عرصه خودروهای تجاری، خدمات پس از فروش مهم‌ترین فاکتور در تصمیم‌گیری خریداران محسوب می‌شود. به‌خصوص برای ناوگان‌هایی که روزانه درگیر حمل مسافر یا بار هستند، خواب خودرو به‌معنی ضرر مستقیم مالی است. متاسفانه شبکه خدمات پس از فروش سروش موتور همچنان در حال شکل‌گیری است و نمی‌توان آن را قابل رقابت با رقبای بزرگ‌تری مانند بهمن دیزل یا ایران‌خودرو دیزل دانست.
گزارش‌هایی مبنی بر عدم دسترسی به تعمیرگاه‌های مجاز در استان‌های غیرمرکزی، زمان طولانی تعمیرات و کمبود قطعات در برخی مراکز خدماتی، از جمله نقاط ضعف فعلی هستند. همچنین ارتباط میان واحد فروش و خدمات پس از فروش ضعیف بوده و برخی مشتریان احساس می‌کنند پس از فروش، شرکت پاسخگویی کمتری دارد. برخی فعالان حوزه حمل‌ونقل از نبود کارشناسان فنی متخصص در برخی نمایندگی‌ها نیز گلایه دارند که منجر به‌تشخیص اشتباه خرابی‌ها یا طولانی شدن فرایند تعمیر می‌شود.
قیمت‌گذاری: رقابت‌پذیر یا غیرمنطقی؟
در حوزه قیمت، عملکرد سروش موتور دوگانه به‌نظر می‌رسد. از یک‌سو، برخی محصولات مانند کامیونت‌های هیوندای HD65 با قیمت‌هایی عرضه می‌شوند که نسبت به‌کیفیت ساخت کره‌ای و عملکرد موتوری، رقابتی محسوب می‌شوند. از سوی دیگر، قیمت اتوبوس‌هایی چون ناویگیتور یا کشنده S-WAY که بر پایه برندهای معتبر اروپایی هستند، گاه به‌قدری بالا رفته که سبب شده است خریداران به فکر دیگر گزینه‌های تازه‌وارد چینی باشند.
ضمن این‌که نوسان نرخ ارز و تاخیر در تحویل سبب شده است برخی مشتریان با قیمت نهایی متفاوتی نسبت به زمان سفارش مواجه شوند که این موضوع به‌کاهش اعتماد به سازوکار فروش شرکت دامن زده است. افزون بر این، نبود برنامه‌های فروش شفاف با اطلاع‌رسانی وسیع و ضعف در فروش اقساطی یا لیزینگی منعطف، موجب شده است رقابت‌پذیری شرکت در برابر سایر برندها کاهش یابد.
تامین و کیفیت قطعات یدکی: چالشی جدی برای مشتریان
بازار قطعات یدکی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رضایت‌مندی در خودروهای کار و تجاری است. سروش موتور با واردات برخی قطعات اورجینال از IVECO و هیوندای، تلاش کرده است کیفیت را حفظ کند. اما به‌دلیل تحریم‌ها، عدم‌ثبات نرخ ارز و ضعف شبکه توزیع، برخی قطعات خاص با قیمت‌های بالا و زمان تامین طولانی در اختیار مشتری قرار می‌گیرند.
برخی رانندگان و مالکان اتوبوس‌های ناویگیتور گزارش داده‌اند که برای دریافت برخی قطعات مصرفی یا یدکی، مجبور به‌انتظار چند هفته‌ای یا مراجعه به‌بازار غیررسمی شده‌اند. همچنین نبود نمایندگی رسمی فروش قطعه در شهرهای متوسط، نقطه‌ضعفی دیگر برای برند سروش موتور است. این وضعیت سبب شده است برخی مالکان ناوگان برای تامین قطعات مصرفی به‌سراغ قطعات غیر اصلی یا دست‌دوم بروند که در نهایت بر عمر و عملکرد خودرو تاثیر منفی خواهد گذاشت.
نمایشگاهها و بازاریابی: حضور پررنگ اما کم‌اثر؟
سروش موتور در نمایشگاهها و رویدادهای مختلف خودرویی و حمل‌ونقل در چند سال گذشته حضوری فعال داشته و محصولات جدید خود را به‌نمایش گذاشته است. همچنین، در رویدادهای تبلیغاتی مختلفی سعی کرده برند خود را بازتعریف کند. اما سوال این‌جاست که این تلاش‌ها چقدر به‌افزایش فروش منجر شده است؟ تاکنون شواهدی از موفقیت پررنگ فروش این محصولات به‌چشم نمی‌خورد و بیشتر، فاز تبلیغاتی موضوع پررنگ بوده است تا نتیجه عملی. کارشناسان صنعت خودروهای تجاری معتقدند تبلیغات بدون پشتیبانی از زیرساخت فروش و خدمات، بیشتر موجب افزایش توقعات بازار می‌شود تا اعتمادسازی. حضور در نمایشگاه باید با رونمایی از طرح‌های فروش، گارانتی‌های مطمئن و پاسخ به‌دغدغه‌های مشتری همراه باشد؛ امری که فعلا کمتر دیده می‌شود.
رقبا چه می‌کنند؟ جایگاه سروش موتور در بازار کجاست؟
در مقایسه با برندهایی چون بهمن‌دیزل، ایران‌خودرو دیزل، گروه ماموت یا آرین‌دیزل، سروش موتور هنوز در حال تثبیت جایگاه خود است. بهمن‌دیزل با کامیونت‌های فورس، کشنده امپاور و خدمات پس از فروش گسترده‌تر، گزینه‌ای مطمئن‌تر برای بسیاری از خریداران است. ایران‌خودرو دیزل نیز سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار دارد. ماموتی‌ها تجربه طولانی‌تری در بازار دیزل دارند و آرین‌دیزل نیز با برند شاکمان، در حال گسترش حضور خود در بازار کشنده‌هاست.
در این میان، سروش موتور باید با ارتقای خدمات پس از فروش، توسعه نمایندگی‌ها، تسهیل تامین قطعات و اصلاح قیمت‌گذاری، خود را در این رقابت چندجانبه تثبیت کند. علاوه‌بر این، حضور فعال در پروژه‌های نوسازی ناوگان شهری، تعامل با شهرداری‌ها و سازمان‌های حمل‌ونقل عمومی و استفاده از ابزارهای مالی نوین می‌تواند موقعیت این شرکت را بهبود بخشد.
زمان عبور از مرحله شعار به مرحله اقدام؛ مسیر طولانی تا اطمینان مشتری
سروش موتور با برند تازه، محصولات متنوعی را روانه بازار کرده و به‌ویژه با عرضه اتوبوس ناویگیتور و کشنده‌های اروپایی ایویکو، توجه‌ها را به‌خود جلب کرده است. اما برای رسیدن به‌جایگاهی باثبات و قابل اتکا در بازار خودروهای کار و تجاری، این شرکت نیازمند تحولی جدی در سه محور اصلی است:
نخست، تقویت خدمات پس از فروش از طریق افزایش نمایندگی‌ها، آموزش نیروی انسانی، ارتقای پاسخگویی، توسعه خدمات امدادی و فراهم‌سازی قطعات در محل.
دوم، تثبیت قیمت‌گذاری و شفافیت در روند فروش، با در نظر گرفتن نوسانات ارزی، ارائه شرایط فروش متنوع و اجتناب از تغییرات ناگهانی قیمت.
سوم، تامین به‌موقع و گسترده قطعات یدکی در سراسر کشور، با تکیه بر نمایندگی‌های فعال، انبارهای منطقه‌ای و همکاری با تامین‌کنندگان بین‌المللی. در غیر این صورت، حتی با بهترین محصولات فنی هم نمی‌توان اعتماد خریداران حرفه‌ای این بازار را به‌دست آورد. برای شرکتی با سابقه سروش دیزل و پتانسیل فنی موجود، اکنون زمان عبور از مرحله شعار به‌مرحله اقدام است.
